Informacja turystyczna
Supraśl to stosunkowo niewielkie miasto na Podlasiu, aktualnie zamieszkałe przez ok 5 tys mieszkańców. Gmina o tej samej nazwie liczy, razem z miastem, ok 16 tys ludności. Na czym zatem polega fenomen tego miasta?
W ciągu sezonu turystycznego, a szczególnie w okresie wakacyjnym do Supraśla w czasie weekendu przebywa ok 30 tys ludzi. Większość parkingów jest przepełniona, a środkiem miasta porusza się niezliczona rzesza odwiedzających. Ten stan rzeczy trwa od kilkunastu lat, a powodów tego gwałtownego wzrostu ruchu turystycznego jest wiele. Do najistotniejszych należy zaliczyć:
- Tradycyjne i wzrastające wykorzystanie zasobów przyrodniczych oraz kulturowych Supraśla jako atrakcji turystycznej i krajoznawczej o znaczeniu krajowym i ponad krajowym.
- Miejsce wyjazdów krótkoterminowych, jednodniowych i weekendowych mieszkańców Białegostoku i regionu.
- Wzrastająca rola ośrodków sanatoryjnych i hotelarskich świadczących usługi uzdrowiskowe
- Lokowanie w Supraślu regionalnych, krajowych i międzynarodowych imprez turystycznych, sportowych i rekreacyjnych
- Organizację poprzez różne podmioty i organizacje pozarządowe imprez, festiwali oraz eventów artystycznych i kulturalnych np. Slowfest, Festiwal Metastasio, Uroczysko, Mistrzostwa Świata w Pieczeniu Kiszki i Babki Ziemniaczanej i inne
- Coraz częste spotkania i imprezy o charakterze naukowym lub popularnonaukowym, głównie o tematyce kulturalno-artystycznej, religijnej i przyrodniczej przez różne środowiska regionalne, krajowe i międzynarodowe.
- Wykorzystanie okolicznych środowisk leśnych i wodnych dla popularnych form rekreacji takich jak spacery, grzybobranie, wędkarstwo, łowiectwo, turystyka rowerowa i kajakowa, jeździectwo i inne.
- Wykorzystanie architektury miasta, okolicznych pejzaży i walorów przyrodniczych jako tła do produkcji filmów fabularnych, seriali telewizyjnych, popularyzujących to miejsce.
Wymienione formy wykorzystania miejsc i przestrzeni miasta Supraśl oraz okolic wzrastają wraz z uzupełnieniami tkanki miejskiej i przyrodniczej Puszczy Knyszyńskiej nowymi obiektami i urządzeniami. Tak było w przypadku utworzenia Muzeum Ikon, Ogrodu Saskiego i Mauzoleum Powstania Listopadowego w Kopnej Górze czy ostatnio Starej Plebani.
W końcu 2023 r. otwarta została dla zwiedzających zagroda hodowlano-prezentacyjna dla żubrów w Kopnej Górze.
Wzrastający trend ilościowy przybywających do Supraśla turystów i kuracjuszy będzie stałym zjawiskiem powiązanym z popularyzacją wiedzy o Supraślu w regionie, Polsce i Europie. W najbliższych dekadach będzie to zjawisko trwale nieodwracalne.
Spośród wielu zadań stojących przed władzami miasta jaki i jego mieszkańcami są dwa podstawowe. Oba powinny być podjęte jak najszybciej, w czasie równoległym.
Pierwsze to poznanie skali zjawiska we wszystkich jego wymiarach-ilości przybywających i rozkładu w czasie sezonu (a może i roku). To jest podstawa do podejmowania wszelkich decyzji od inwestycyjnych, organizacyjnych i działań o charakterze promocyjnym.
Drugie to zorganizowanie w Gminie Supraśl systemu informacji turystycznej z prawdziwego zdarzenia, działającego w ciągu całego roku z różną intensywnością. Temu zagadnieniu poświęcam dalszą część tekstu.
Informacja turystyczna teraz
Początki zorganizowanej informacji turystycznej w Supraślu sięgają lat 2000-2005. W ramach działalności Centrum Kultury i Rekreacji punkt prowadziła Zofia Czyżewska w pomieszczeniu Domu Ludowego. W dalszej kolejności punkt został umiejscowiony w budynku CkiR przy ulicy Cieliczańskiej, prowadzony był przez Ewę i Adama Czepielów w ramach projektu realizowanego przez Stowarzyszenie Uroczysko.
Pierwszy punkt informacji o charakterze turystyczno-przyrodniczym funkcjonował od 2010 do 2022 r. w Biurze Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej Punkt ten był otwarty w godzinach pracy Biura PKPK tj. od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-15.00.
Punkt miał certyfikat wojewódzkiej instancji turystycznej. Działalność punktu w dużej mierze związana jest z działalnością PKPK tj. ochrona walorów przyrodniczych i kulturowych obszaru Parku Krajobrazowego. Łatwo dostrzec, że punkt informacji turystycznej jest nieczynny w okresie najwyższego oblężenia Supraśla przez turystów i odwiedzających tj. od popołudnia w piątek do niedzieli włącznie. Poza w/w działalnością PKPK na terenie Gminy Supraśl nie działa żaden punkt informacji turystycznej co przy narastającym ruchu turystycznym wydaje się dużym mankamentem.
Dla porządku historycznego należy dodać, że w latach 2013-2019 w pomieszczeniach należących do Starostwa Państwowego w Białymstoku działał sklep z pamiątkami oraz materiałami turystyczno-krajoznawczymi. Pełnił równocześnie funkcję punktu usług turystycznych (w tym informacji turystycznej) udzielnej przez Ryszarda Piwowarczyka. Punkt BUKOWISKO działał do 1.01.2020.
W okresie od 1 lipca 2023 do 30 listopada 2023 r. w ramach projektu „Zapytaj Seniora” środowisko senioralne Gminy Supraśl skupione wokół Stowarzyszenia AKTYWNI, podjęło działania i odpowiedziało na apel Rady Seniorów Gminy Supraśl i jej Przewodniczącego Krzysztofa Wolframa organizując 24-osobowy zespół wolontariuszy, którzy po 25 godzinnym przeszkoleniu rozpoczęli dyżury w budynku „Starej Plebani” obiekcie oddanym do użytku po kapitalnej rewitalizacji w 2022 r.
„Stara Plebania” będąca administracyjnie podległa Parafii Rzymskokatolickiej pw. NMP Królowej Polski, stała się miejscem działania na rzecz całej społeczności Gminy Supraśl. Uzyskała zgodę na Tymczasowy Punkt Informacji Turystycznej wydaną przez Podlaską Regionalną Organizację Turystyczną w Białymstoku.
Punkt czynny był bez przerwy we wszystkie piątki (w godz. 14.00+18.00) oraz soboty i niedziele (w godz. 10.00-18.00) od lipca do listopada 2023 r.
Przez cały ten okres dyżury w „Starej Plebanii” pełniły 2 osobowe zespoły przez 4 godz. na każdym dyżurze. Lista wolontariuszy poniżej:
- Maria Bajguz
- Bożenna Chmielewska
- Halina Chodakowska
- Helena Garstka
- Ewa Godlewska
- Krystyna Gryniewicz
- Jadwiga Kochanowska
- Helena Korolczuk
- Bożena Krutul
- Irena Kuczyńska
- Genowefa Obuchowicz
- Barbara Piotrowska
- Joanna Przewłocka
- Małgorzata Pul
- Jadwiga Romanowska
- Weronika Roszkowska
- Edward Sawicki
- Lucyna Sobolewska
- Krystyna Sołowiej
- Janusz Szczucki
- Stanisława Szypluk
- Krystyna Tatur
- Barbara Wolfram
- Krzysztof Wolfram
Opiekę merytoryczną nad dyżurującymi pełnili w tym czasie: Edward Sawicki, znany działacz-organizator imprez turystycznych oraz Krzysztof Wolfram-przewodnik turystyczny, działacz społeczny, wieloletni członek władz naczelnych PTTK. Koordynatorem projektu była Bożenna Chmielewska, emerytowana nauczycielka.
Tymczasowy Punkt Informacji Turystycznej w Supraślu zajmował się głównie szeroko zakrojoną informacją o walorach kulturowych i przyrodniczych Supraśla oraz okolic, dystrybucją materiałów, a także oprowadzaniem gości po zasobach wystawienniczych „Starej Plebanii”.
Niestety organizatorzy projektu „Zapytaj Seniora” nie prowadzili od początku dokładnej rejestracji gości odwiedzających TPIT. Jednak na podstawie wykonanych obliczeń oraz szacunkowej oceny dyżurujących można stwierdzić, że „Starą Plebanię” odwiedziło w okresie VII-IX ok 1 040 osób, licząc ok. 40 osób dziennie. W okresie poza głównym sezonem turystycznym tj. X-XI liczba odwiedzających spadła do 15 osób dziennie. Łącznie w tym okresie obsłużono ok 240 osób. W trakcie całego okresu działania TPIT obsłużono zatem ok 1 300 osób.
Obecność gości dokumentuje też księga pamiątkowa w której znalazło się do tej pory 373 wpisów indywidualnych i grupowych.
w perspektywie
Wnioski dotyczące funkcjonowania przyszłego punktu informacji dotyczącego turystyki w Supraślu sprowadzają się w zasadzie do kilku następujących tez:
- Fakt potrzeby działania IT w tak ważnym dla turystyki regionu jak i kraju jakim jest historyczny Supraśl nie powinien polegać jakiekolwiek dyskusji. Przykładem wielu miast tj Białystok, Białowieża, Hajnówka, Tykocin i inne stały Punkt Informacji Turystycznej powinien funkcjonować w systemie całorocznym od początku stycznia 2024 r.
- Idealnym, wprost wymarzonym miejscem jest „Stara Plebania” położona w centrum geograficznym miasta w najruchliwszym jego punkcie. Ważną cechą tego punktu jest to, że jej wyposażenie które już dziś kwalifikuje ją jako przyszłe Muzeum Historii Supraśla, a jego wyposażenie i organizacja przestrzeni już dziś zabezpiecza podstawowe potrzeby IT.
- Bardzo ważnym elementem systemu informacji turystycznej w Gminie Supraśl jest powstanie środowiska obsługującego dotychczasowy punkt informacji. Zaangażowanie i coraz bardziej kompetentni informatorzy seniorzy to niezwykle ważny atut całego przedsięwzięcia. Ich działalność to spełnienie podstawowych celów integracji społecznej środowiska senioralnego, rozwoju pasji i osobowości każdego z uczestników.
- Kontynuacja działalności opieki senioralnej nad punktem IT w „Starej Plebanii” musi być oparta o rzetelne podstawy organizacyjne, a przede wszystkim finansowe. Muszą one brać pod uwagę obowiązujące w tym zakresie przepisy (o IT) jak również fakt, że organizacja obsługi informacyjnej jest statutowym obowiązkiem Gminy.
Jednym z rozwiązań wychodzącym naprzeciw temu problemowi jest ogłoszenie przez Gminę konkursu na całoroczną obsługę PIT skierowanego do najlepszego z oferenta(ów) mogącego podołać temu zadaniu.
- Jednym z zadań, które musza mieć równoległy zasięg przestrzenny i czasowy jest wykonanie całorocznego audytu na rzecz pozyskania informacji o wielkości ruchu turystycznego, jego cechach, preferencjach i głównych miejscach koncentracji przede wszystkim w Supraślu ale też na obszarach przyległych.
- W okresie poprzedzającym rozpoczęcie sezonu turystycznego tj. przed 1 maja 2024r. należy prowadzić stałe zajęcia uzupełniające wiedzę wolontariuszy, jak również pozyskiwanie nowych chętnych z młodzieżą szkół Supraśla włącznie.
- W wyniku starań Stowarzyszenia AKTYWNI pozyskano środki zapewniające funkcjonowanie sezonowego punktu Informacji Turystycznej w latach 2024-2026. Uwzględnia on tylko środki na funkcjonowanie IT w systemie obsługi wolontariackiej w piątki w godzinach 00-18.00 oraz soboty i niedziele w godzinach 10.00-18.00.
- Organizacja wolontariatu musi uwzględniać powiększenie jego zasobów do min 30 osób.
Słabą stroną tego rozwiązania jest dość długi czas funkcjonowania projektu oraz znaczne obciążenie społeczną pracą jego uczestników.
Jedynym rozwiązaniem które pozwoli na wzmocnienie organizacyjne i finansowe obsługi SPiT jest zatrudnienie stałych informatorów w ciągu całego tygodnia w sezonie turystycznym tj od IV-X od poniedziałki do piątku w godz. 10.00-18.00. Aby system informacji turystycznej w Supraślu działał sprawnie należy obie formy obsługi wolontariackiej i usługową skoordynować zapewniając jej ujednoliconą ofertę programową, jakość obsługi i realne zabezpieczenie potrzeb turystów i kuracjuszy odwiedzających Supraśl
tekst Krzysztof Wolfram / grafiki Genowefa Obuchowicz
